Verscheidenheid aan projecten bij SteenhuisMeurs

Een kleine twee jaar, van eind 2017 tot medio 2019, heb ik gewerkt als onderzoeker/architectuurhistorica bij cultuurhistorisch onderzoeksbureau SteenhuisMeurs, in Rotterdam. SteenhuisMeurs richt zich op het inzetten van cultuurhistorisch onderzoek in actuele ruimtelijke opgaven. Het bureau doet dit onder andere in de vorm van een cultuurhistorische verkenning, beeldkwaliteitsplan, transformatiekader, of stedenbouwkundige visie. Binnen het bureau kon ik mijn hart ophalen aan de verscheidenheid aan projecten door het hele land. Mijn specialisatie binnen het bureau was onderzoek en waardering van vooroorlogse tuindorpen en tuinwijken, zoals de Eindhovense Bloemenbuurt, Bloemwijk in Alkmaar en de Zeeheldenbuurt in Wormerveer. Ik deed bovendien onderzoek naar verscheidene naoorlogse gebieden en gebouwen, zoals de Achtersluispolder in Zaandam Zuidoost en het studentencentrum van architect Maaskant in Eindhoven. Hieronder een overzicht van projecten waar ik samen met collega’s aan heb gewerkt, waarvan enkele toegelicht:

• Eindhoven, Evoluon cultuurhistorische waardestelling, Lichtstad Erfgoed BV (2019)
• Station Kampen cultuurhistorisch onderzoek en waardestelling, NS Stations (2019)
• Station Hoogezand cultuurhistorisch onderzoek en waardestelling, NS Stations (2019)
• Den Haag, Tweede Kamer cultuurhistorische verkenning nieuwbouw 1992, Rijksvastgoedbedrijf (2019)
  
  
• Alkmaar, Bloemwijk cultuurhistorische transformatiekader, van Alckmaer voor wonen (2019)
  Bloemwijk was bedoeld voor ‘arbeidende’ Alkmaarders wiens (krot) woningen onbewoonbaar verklaard waren. Dankzij de Woningwet van 1901 kreeg het stadsbestuur meer grip op de kwaliteit en groei van arbeiders- en middenstandswijken. Bloemwijk komt voort uit het algemeen uitbreidingsplan dat het stadsbestuur in 1909 liet opstellen. Waar lange tijd ontspanningsgebied voor de stedelingen was, waren nu buitenwijken gedacht. Door het brengen van veel groen in het straatbeeld zou ‘Nieuw Alkmaar’, zoals de wijken in het uitbreidingsplan werden genoemd, een landelijk karakter krijgen, en daarmee aantrekkelijk worden om er te wonen. Als uitvloeisel van de Woningwet zag in 1907 de Vereniging voor Volkshuisvesting ‘Alkmaar’ (het huidige Van Alckmaer voor Wonen) als eerste Alkmaarse woningbouwvereniging het licht. Met subsidie van het Rijk kwamen vanaf 1916 ten westen van de Westerweg de twee wooncomplexen tot stand, naar ontwerp van J. Stuyt en meewerkend architect M.J.E. Lippits. Al zorgde de Eerste Wereldoorlog voor bezuinigingen, waardoor het ontbrak aan voortuinen en plantsoenen – gebruikelijk in dergelijke ‘tuindorpen’, kregen de bewoners ruime achtertuinen die te bereiken waren via de voor Bloemwijk zo kenmerkende ronde poorten. Ten behoeve van de mogelijke vernieuwingsplannen deed SteenhuisMeurs in opdracht van Van Alckmaer voor Wonen cultuurhistorisch onderzoek naar Bloemwijk. Het rapport is hier te downloaden. 
  
  
• Eindhoven, Bunker Maaskant cultuurhistorische verkenning / transformatiekader, Powerhouse Company Rotterdam (2018)
  ‘Een ontmoetingsplaats van allure’. Zo beschreef architect Huig Maaskant zijn ontwerp van het studentencentrum voor de studenten van de Technische Hogeschool van Eindhoven in 1964. Inmiddels staat het gebouw bekend als ‘de Bunker’, een bijnaam die te verklaren is door zijn opvallende verschijningsvorm en betonnen afwerking. Het gebouw kwam tussen 1963 en 1969 tot stand in nauwe samenwerking met de Eindhovense studenten en de Technische Hogeschool Eindhoven. Het studentencentrum belichaamt het gemeenschapsdenken in de prille jaren van de studentenstad. En het gebouwtype is uniek in zijn soort: de typologie is een combinatie van een sociaal centrum met een mensa en twee sociëteiten voor de hele studentengemeenschap van Eindhoven. De Bunker diende ruim veertig jaar als studentencentrum. Eind 2015 schreef de Technische Universiteit Eindhoven een prijsvraag uit. Het voormalige studentencentrum zal worden gerenoveerd en uitgebreid met een woontoren naar ontwerp van Powerhouse Company. SteenhuisMeurs deed in 2018 onderzoek naar het concept en het roemruchte gebruik van het gebouw, doorzocht de archieven bij het Eindhovens Studentencorps en maakte een transformatiekader om de balans tussen het bestaande gebouw en de nieuwe toevoeging te borgen.
  
  
• Eindhoven, Bloemenbuurt-Noord cultuurhistorische verkenning, woonstichting ‘Thuis’ (2018)
• Eindhoven, Strijp T cultuurhistorische verkenning, gemeente Eindhoven (2018)
• Gouda, Gouwekerk en Pastorie cultuurhistorisch onderzoek, Tsjechov (2018)
• Hengelo, Amstelbottelarij cultuurhistorische verkenning, Corporatie Welbions (2018)
• Rotterdam Delfshaven cultuurhistorische verkenning (De Abrikoos), gemeente Rotterdam (2018)
• Rotterdam, Lijnbaan, ensemble Jan Evertsenplaats (2018)
  transformatiekader, Van Wijnen Stolwijk (2018)
• Wormerveer, Bomenbuurt cultuurhistorisch onderzoek, Parteon Zaanstad, naoorlogse woningbouw vooronderzoek, gemeente Zaanstad (2018)
• Zaandam, Zaandam Zuidoost (Achtersluispolder en aangrenzende woongebied, waaronder de wijk Poelenburg) cultuurhistorische verkenning, gemeente Zaanstad (2018)
• Bevingspanden 
  cultuurhistorische waardestellingen van rijksmonumenten in het aardbevingsgebied
  Huizinge, Torenstraat 1, (VIAA / Haskoning DHV Nijmegen, 2018)
  Loppersum, Molenweg 18 (2018), Centrum Veilig Wonen
  Zeerijp, Borgweg 38 (2018), Centrum Veilig Wonen
  
  
• Amsterdam, Kantoorgebouw de Walvis cultuurhistorische waardering,  Maarsen Groep (2017)
  Midden in de historische omgeving van de westelijke eilanden in Amsterdam, staat een plompe kantoortoren uit de jaren zestig. Het plan om het gebouw te verduurzamen en te moderniseren, was voor de gemeente aanleiding om de ontwikkelaar een cultuurhistorisch onderzoek te vragen. Kantoorgebouw de Walvis is geen monument en staat in een ingewikkeld stukje stad. Het Bickerseiland is een diverse microkosmos: kleinschalig en groots, besloten en open, historisch en modern. Door de historische ontwikkeling te analyseren en te duiden, wordt duidelijk wat de kwaliteiten van het gebied zijn, waarom knelpunten ontstonden en welke ambities nooit uit de verf kwamen. Het contrast tussen de toren en de kleinschalige Grote Bickersstraat, met zijn huisjes en pakhuizen is bruut. De open ruimte rondom het kantoor is geen onderdeel van een aantrekkelijke en groene openbare ruimte langs de waterkant geworden. De Walvis staat op het droge, op een afgesloten parkeerterrein, afgescheiden van de stad. De architectuur was ooit een voorbeeld van een strakke moderniteit en een prachtige indeling met een open plint, een kantoorlijf met een ragfijne detaillering, en een dakopbouw met plastisch vormgegeven gebouwtjes. De architectuur is echter geërodeerd en grof geworden. De cultuurhistorische analyse heeft verdieping en input gegeven aan de herinrichting van het buitengebied en de architectonische vernieuwing onder leiding van architect Victor Panhuysen.